“40 GÜN 40 GECE KAYNAĞINDAN TÜRK MASALLARI

Ahmet ÖZDEMİR

Masallara halkbilimi hazineleri gözüyle bakabiliriz. Toplumların hayat anlayışları, yaşayış biçimleri, uygarlıklarının izleri masallarda bulunabilir. İçlerinde birçok deyimler, atasözleri, ağız özellikleri bulunmasından dolayı, dilciler için eşsiz kaynak niteliği taşırlar. Masallar, gerçek hayatla ilgisi olmamasına karşın, içlerinde tarihçilerin işlerine yarayacak ipuçları bulunabilir. Onlar, çocuk eğitiminin vazgeçilmez araçları arasında bulunur.

Anonim halk edebiyatının sözlü ürünleri arasında bulunan masallar, geçmişten günümüze toplumun geleneklerini, göreneklerini, düşüncelerini yansıtır.

Bugün sizlere sözlü halk edebiyatımızın, hikayelerin, efsanelerin, mitlerin, menkıbelerin, fıkraların kardeşi olan masallara ilişkin önemli bir kitabı tanıtacağım: 40 GÜN 40 GECE KAYNAĞINDAN TÜRK MASALLARI” Sivas folklor ve halk edebiyatının iki değerli araştırmacısı olan Ayşe Benek Kaya ve Dr. Serhat Sabri Yılmaz’ın ortak hazırladıkları bir kaynak kitap.

Öncelikle kısa da olsa bu iki değerimizden söz edeyim:

Ayşe Benek Kaya, Sivas'ta doğdu. 1974’de Sivas Merkez İlk Öğretmen Okulunu bitirdi. 1976'da Halkbilimci Doğan Kaya ile evlendi. İki kızları bir oğulları doğdu. Ayrıca Anadolu Üniversitesi Eğitim Ön Lisans Programını tamamladı. Çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. 1994’de emekli oldu. Şiirleriyle, gözlem, deneme ve araştırma yazıları bir çok dergi ve seçki içinde yer aldı.

Aşık İsmeti'nin divani şiirlerini ihtiva eden "Tepedeki Işılı" (2002); içinde 70 orijinal masalın bulunduğu "Has Bahçenin Gülleri-Sivas Masalları" (2004) ve biyografik eser olarak hazırladığı "Ozan Faruk" (2004) ile "Halk Şairi Ömer Tombul" (2005); "Tıngır Mıngır-Kaynağından Sivas Masalları" (2020), "40 Gün 40 Gece-Kaynağından Türk Masalları" (Serhat Sabri Yılmaz ile birlikte) (2021) adlarında kitapları bulunuyor.

Dr. Serhat Sabri Yılmaz, 1988 yılında Sivas'ta doğdu. Sivas Kongre Lisesi'nden mezun olduktan sonra Erciyes Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdi. Cumhuriyet Üniversitesi Türk Halkbilimi bölümünde başladığı yüksek lisans eğitiminden mezun oldu. Cumhuriyet Üniversitesi Türk Halkbilimi bölümünde doktora eğitimi yaptı. 1 Kasım 2019’da Doktor unvanını aldı. İlk kitap çalışması "Alacahanlı Halk Şairleri" 2017 yılında, Derviş Erdal ile birlikte hazırladığı "Süleyman Efendi Cöngü" adlı kitabı ise 2018 yılında yayımlandı. Dr. Doğan Kaya ile birlikte hazırladığı "Aşık Derdimend Ana" 2019’da yayınlanmıştı. İleride bir gün sözünü edeceğim Aşık Emsali ise geçen yıl yayınlanmıştı.

40 GÜN 40 GECE Kaynağından Türk Masalları kitabında anlaşılması kolay, güzel, derli toplu, özlü bir önsöz bizi karşılıyor. Masallar hakkında genel bilgi ile kitap içeriğindeki masallara ilişkin istatistiki veriler ilgimizi çekiyor.

İçerikte yer alan 80 masal, 14 şehirden derlenmiş. 34’ü Sivas'tan, 12’si Adıyaman'dan 6’sı Tokat’tan, 5'eri Amasya ve Şanlıurfa’dan 4’ü Giresun’dan, 3'eri Ankara, Erzincan ve Kırşehir’den, 2’si Malatya ve

Siirt’ten, 1'eri Elazığ, Erzurum, Kayseri ve Nevşehir’den kayda aktarılmış.

Kaynak kişi sayısı ise 35'i kadın, 21 tanesi er-kek, toplam 56 olmuş. Sonuç itibariyle Ayşe Benek Kaya ile Dr. Serhat Sabri Yılmaz 80 masalı kaybolmaktan kurtarıp kültür hayatımıza kazandırmışlar.

Kitap içeriğinde yer alan masallar; dev, derviş, cadı, cüce, keloğlan, köse, zümrüdüanka gibi semboller açısından da oldukça zenginler. Çocuklar, bunlar üzerinden sabır, mücadele, söz dinleme, sadakat, vefa, erdemli olma, yardım gibi faktörlerle iyiyi ve güzeli; ihanet, riya, kalleşlik, düşmanlık, arkadan kuyu kazma gibi olumsuzluklardan da kendine düşen payı alacaklar. Masallar, onlara öğütler vermekte, ahlak aşılamakta, eğlendirmekte, eğitmekteler.

Türk, Altay, Orta Asya ve Orta Doğu mitolojilerinde ve halk kültüründe ayrıca İslam inancında kutsal sayı olarak kabul edilen kırk günün gecesine ve gündüzüne tasnif edilmiş 80 masalın büyük bölümünde kısalı uzunlu kimi “Bir varmış bir yokmuş” diye kimi de “Evvel zaman içinde..” diye başlayan “tekerleme”ler yer alıyor. İçlerinde az da olsa direk masal gövdesine girenler de olmuş.

Çoğunluk itibariyle tekerlemeden sonra asıl masal metni başlamakta. Bunun da giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunuyor. Asıl metin bittikten sonra, masal başladığı gibi “Siz de muradınıza geçin” benzeri bu kez dilek nitelikli kısa tekerlemeyle sona eriyor.

Ayşe Benek Kaya ve Serhat Sabri Yılmaz 40 Gün 40 Gece içiriğindeki masallara, konularına göre isim vermişler. Seksen masalın künye bilgileri son bölümde yer almış. Böylece her bir masalın kaynak kişisini, nereli olduğunu, derleme tarihini ve derleyenini öğrenme imkanına sahip oluyoruz. Çocuklarına güvenle okuyacağınız veya onlara okutturacağınız masallar manzumesi olmuş.

40 GÜN 40 GECE Kaynağından Türk Masalları, Sivas Vilayet Kitabevi Yayınları arasında çıktı. Paşacamii altı No.:15 Sivas, [email protected] adreslerinden ve 090 346 225 22 96 numaralı telefondan iletişim sağlanabilir.