Sivas’ta Gökmedrese’nin karşısında bulunan boş arazide bir adet mezar bulunmaktadır. (Mülkiyeti Vakıflar Genel Müd. ait 320 ada, 3 parsel ve Mülkiyeti Sivas Belediyesi’ne ait 319 ada, 13.14. parseller) Günümüze kadar bu mezarın kimliği hakkında yazılı bir belge ortaya konabilmiş değildir. Bu mezarın halk arasında Göz Evliyası Yatırı olarak bilinmekte ve tarihin seyri içerisinde halk tarafından bir İslam ziyaretgâhı olarak ziyaret edilmektedir. Sözü geçen mezarın Hıristiyanların 14 şefaatçi aziziden biri olduğu öne sürelen Aziz Vlas’a ait olduğu iddası son 10 yıldır Sivas gündemine sokulmuştur. Arman Çuhacıyan’ın 2004 yılında yayınlanan Sivaslı Aziz Vlas isimli kitabından ve diğer Ermeni kaynaklarından alınmıştır.
Bu kaynaklara göre, aslen Rum veya Ermeni kökenli olan Aziz Vlas, MS. 280 veya 283 yılında Sivas’ta doğmuştur. Pagan inanışını terk ederek Hıristiyanlığı kabul etmiştir. Hıristiyan olduktan sonra Sivas piskoposu olarak görev yapmış ancak piskopos olduktan sonra Romalıların baskısına uğramış, bölgeden kaçarak Erciyes Dağında bir mağarada keşiş hayatı sürmeye başlamıştır. Roma otoriteleri Vlas’ın peşine düşmüş ve Kayseri bölgesinde, dönemin Roma Valisinin emrindeki askerler tarafından yakalanıp, işkence edilerek öldürülmüştür.
Tüm bu bilinen gerçeklere rağmen ve öncesinde yapılan araştırmalarla bir sonuca da ulaşılmamasına rağmen, söz konusu mezar yerinde Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 01.07. 2021 tarih ve 6901 sayılı kararına istinaden yapılan araştırma kazısı sonucunda, bahse konu parseller üzerinde farklı evlere ait yapı kalıntıları, çok sayıda tandır, bir adet su kuyusu, bir adet pitos, alçı zeminler ve künkler açığa çıkarılmıştır. Bu alanda açığa çıkarılan duvar kalıntılarından en önemlisi yaklaşık 5 m derinliğe sahip, düzgün kesme taş, kaba yontu taş ve moloz taş kullanılarak kireç harçla inşa edilmiş ana duvardır. Bahse konu ana duvarın malzemesine bakıldığında farklı dönemlerde tamamlamalar yapıldığı görülmektedir. Ana duvarın etrafında çok sayıda duvar kalıntısının olduğu gözlemlenmiş ancak bahse konu duvarların her birinin farklı zemin kotunda yer aldığı, bu sebeple farklı farklı dönemlere ait olduğu düşünülmektedir.
Ana duvarın tam üzerinde içi alçı sıvalı, dairesel planlı silo olduğu düşünülen birim bulunmaktadır. Alanda var olan su kuyusu moloz taş kullanılarak dairesel planlı olarak inşa edilmiştir. Su kuyusunun güneyinde büyük blok taşlar ve moloz taş kullanılarak inşa edilmiş duvar kalıntısı da bulunmaktadır. Alanda yer alan duvarların bazılarında devşirme malzeme kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca Sivas Müze Müdürlüğü’nün 20.09.2022 tarihli kazı raporunda, 4526 parça sırlı seramik, 5996 parça sırsız seramik, 73 sikke, 30 metal, 18 seramik obje, 14 kürevi konik kap parçası, 14 cam buluntu parçası, 90 cam bilezik parçası, 19 cam boncuk, 107 çini parçası, 10 lüle, 36 porselen parçası, 7 üçayak, 24 kandil parçası, 4 kemik obje 18 tüme yakın kap, 1 yarı mamul seramik parçası, 14 alçı, 2 taş obje, bir kısmı kırık Selçuklu aynası bulunduğu belirtilmekte, fakat söz konusu duvarların dönemi ile ilgili her hangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Sivas halkı arasında Göz Evliyası olarak bilinen mezar yerinin, “Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait 320 ada, 3 parselin tapu kütüğünün şerh ve beyanlar hanesine Sivas Tapu Müdürlüğü’nce “Aziz Vlas Mezarı ve Yapı Kalıntıları I. Grup Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığıdır” şerhi, mülkiyeti Sivas Belediyesi’ne ait ile 319 ada, 12, 13, 14, parseller ile 320 ada 12,13 parseller, Mülkiyeti Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş’ye ait 320 ada 2 parsel ile Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait 320 ada 3 parselinin tapusunun şerh ve beyanlar hanesine “Bir bölümü I. Grup korunması gerekli taşınmaz kültür varlığının korunma alanında kalmaktadır.” şerhi konulmuştur.
Tapu Kayıtlarına işlenen bu şerhler doğrultusunda, Sivas Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından 08.12. 2022 tarih ve 7731 sayılı kararı ve 58.00.840 dosya numarası ile söz konusu parseller Aziz Vlas Mezar yeri olarak tescil edilmiştir.
Söz konusu tescili yapan/yaptıran Sivas Tapu Müdürlüğü ve Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu hangi ilmi bilgi ve verilen doğrultusunda bu kararları almışlardır.
Tüm bu sorular halkımız tarafından merak edilmektedir.
Musa Demir
Bu kaynaklara göre, aslen Rum veya Ermeni kökenli olan Aziz Vlas, MS. 280 veya 283 yılında Sivas’ta doğmuştur. Pagan inanışını terk ederek Hıristiyanlığı kabul etmiştir. Hıristiyan olduktan sonra Sivas piskoposu olarak görev yapmış ancak piskopos olduktan sonra Romalıların baskısına uğramış, bölgeden kaçarak Erciyes Dağında bir mağarada keşiş hayatı sürmeye başlamıştır. Roma otoriteleri Vlas’ın peşine düşmüş ve Kayseri bölgesinde, dönemin Roma Valisinin emrindeki askerler tarafından yakalanıp, işkence edilerek öldürülmüştür.
Tüm bu bilinen gerçeklere rağmen ve öncesinde yapılan araştırmalarla bir sonuca da ulaşılmamasına rağmen, söz konusu mezar yerinde Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 01.07. 2021 tarih ve 6901 sayılı kararına istinaden yapılan araştırma kazısı sonucunda, bahse konu parseller üzerinde farklı evlere ait yapı kalıntıları, çok sayıda tandır, bir adet su kuyusu, bir adet pitos, alçı zeminler ve künkler açığa çıkarılmıştır. Bu alanda açığa çıkarılan duvar kalıntılarından en önemlisi yaklaşık 5 m derinliğe sahip, düzgün kesme taş, kaba yontu taş ve moloz taş kullanılarak kireç harçla inşa edilmiş ana duvardır. Bahse konu ana duvarın malzemesine bakıldığında farklı dönemlerde tamamlamalar yapıldığı görülmektedir. Ana duvarın etrafında çok sayıda duvar kalıntısının olduğu gözlemlenmiş ancak bahse konu duvarların her birinin farklı zemin kotunda yer aldığı, bu sebeple farklı farklı dönemlere ait olduğu düşünülmektedir.
Ana duvarın tam üzerinde içi alçı sıvalı, dairesel planlı silo olduğu düşünülen birim bulunmaktadır. Alanda var olan su kuyusu moloz taş kullanılarak dairesel planlı olarak inşa edilmiştir. Su kuyusunun güneyinde büyük blok taşlar ve moloz taş kullanılarak inşa edilmiş duvar kalıntısı da bulunmaktadır. Alanda yer alan duvarların bazılarında devşirme malzeme kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca Sivas Müze Müdürlüğü’nün 20.09.2022 tarihli kazı raporunda, 4526 parça sırlı seramik, 5996 parça sırsız seramik, 73 sikke, 30 metal, 18 seramik obje, 14 kürevi konik kap parçası, 14 cam buluntu parçası, 90 cam bilezik parçası, 19 cam boncuk, 107 çini parçası, 10 lüle, 36 porselen parçası, 7 üçayak, 24 kandil parçası, 4 kemik obje 18 tüme yakın kap, 1 yarı mamul seramik parçası, 14 alçı, 2 taş obje, bir kısmı kırık Selçuklu aynası bulunduğu belirtilmekte, fakat söz konusu duvarların dönemi ile ilgili her hangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Sivas halkı arasında Göz Evliyası olarak bilinen mezar yerinin, “Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait 320 ada, 3 parselin tapu kütüğünün şerh ve beyanlar hanesine Sivas Tapu Müdürlüğü’nce “Aziz Vlas Mezarı ve Yapı Kalıntıları I. Grup Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığıdır” şerhi, mülkiyeti Sivas Belediyesi’ne ait ile 319 ada, 12, 13, 14, parseller ile 320 ada 12,13 parseller, Mülkiyeti Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş’ye ait 320 ada 2 parsel ile Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait 320 ada 3 parselinin tapusunun şerh ve beyanlar hanesine “Bir bölümü I. Grup korunması gerekli taşınmaz kültür varlığının korunma alanında kalmaktadır.” şerhi konulmuştur.
