Sivas’ta bir zamanlar aşık oyunu 7’den 70’e herkesin boş araziler üzerinde, sokaklarda oynadığı oyunlardandı. Kendine özgü oyununun yanında aşık kemiğinin her bölgesinin adı ve her duruşunda oyun adıyla anılırdı. Yani bu oyun için ustalıkla birlikte kelime dağarcığının da çok zengin olması gerekirdi.
AŞIK KEMİĞİ
Aşık; inek, at, eşek geyik, katır, manda vb. birçok hayvanın arka bacağının diz ekleminde bulunan bir kemiğin adıdır. Özellikle keçi, koyun, ceylan, karaca gibi küçük baş hayvanların aşık kemikleri, aşık oyunu için daha makbul.
Aşık kemiğinin dört yüzünün de ayrı ayrı değeri ve isimleri, isimlerin bölgeden bölgeye farklılık gösterirdi. Aşık’ın daha enli olan iki yüzünden çukur olan taraf "aç", bunun tümsek olan karşı tarafı "tok", dar ve düzce olan diğer iki yüzünden kenarı hafifçe kalkık, ortası çukurca olan tarafı "bey”, bunun kenarsız düz olan karşı tarafı da “kıt" denirdi.
Oyunda atış sırasında mühim rol oynayan baş aşığa ise "enek" derler. Eneki ağırlaştırılmak maksadı ile içine kurşun, zift veya balmumu yerleştirilen aşıktır. Diğer aşık kemikleri ise yere dizilen ve eneke ye göre nispeten daha küçük olan kemiklerdir ki bu kemiklere ise yaygın olarak honek veya gıda denilirdi.
AŞIK OYUNLARI
Çizgi oyunu, oyuncuların bireysel olarak yarıştığı, en az iki kişinin en çok altı kişinin katılımı ile oynanırdı. Enekelerin elleşme ile belirlenmesinin ardından daire içindeki gıda denilen aşık kemiklerine enekeler ile atış yaparlardı. Amaç bir veya daha fazla gıdayı vurarak çemberin dışına çıkarmak ve onları ütmektir, yani sahibi olmaktır.
Kale oyunu, oyuncuların bireysel olarak yarıştığı, en az iki kişinin en çok altı kişinin katılımı ile oynanan bir Aşık oyunu türüdür. Oyuncular oyuna bir Eneke bir Gıda olmak üzere en az iki Aşık ile katılırlar. Oyun ebe atışlarının yapıldığı Kale olarak adlandırılan bir duvar ve bu duvara yaklaşık 3 metre mesafeye gıda’ların dizildiği toprak zeminde oynanır. Kale-ebe’den atış yapan oyuncuların öncelikli amacı gıda’ları vurarak bozmak-dağıtmak ve ütmektir.
Evlerde kız çocuklarının beş taş oyununu dışarıda ki versiyonu gibi düşünebileceğimiz bu aşık oyunu Türklerin deyimlerinde de yer almıştır. “Sen benimle aşık atamazsın” denirken, “Sen benimle baş edemezsin” söylenmek istediğini herkes bilir.
Hatice Kurt