Sivas Sebze Hali’nde bahar ayıyla birlikte tezgahlardaki yerini alan Evelik sebzesi şifasını bilenler tarafından bol bol alınmaya başladı. “Şimdi alınması lazım, sonrasında kartlaşıyor ve yenilmez hale geliyor” diyen vatandaşlar, Sivas Sebze Hali’nde ve pazarlarda kış ayına da saklayacak kadar bol bol alınmaya başladı.
Bu sene kilosu 100 TL civarında olan evelik sebzesinin ise çeşit çeşit yemekleri Sivaslıların vazgeçilmez mutfak kültüründe yerini alıyor. Faydasını ise vatandaşlar saymakla bitiremiyor. Sivas Hal esnaflarından Sami Çerik, “Kabız otu olarak da bilinen evelik özellikle romatizmadan muzdarip olan kişiler için son derece etkili bir ot. Romatizmanın ilacıdır denilebilir. Hazım için etkili. Aynı zamanda bol idrar söktürücüdür” dedi.
EVELİK (LABADA) SEBZESİ
Yeşile yakın küçük çiçekleri, kırmızı kökü ve yayvan koyu yeşil yapraklarıyla tanınan evelik veya diğer adıyla Labada sebzesi romatizmanın ilacıdır. Anadolu’da 50'ye yakın türü bulunan bitkinin en fazla bilinen türü yabani labada olarak tanınır. Labada halk arasında yabani pazı, evelik, develik veya efelik gibi isimlerle adlandırılır.
Bahar aylarında yetişir
Kuzukulağına benzediği için bazı yörelerde kuzukulağı ismiyle de anılır. Anadolu’da geniş bir alanda yayılım gösteren labada, özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz çevresinde yetişir. Dere kenarlarında, bostanlarda, tarlalarda ve yol kenarlarında kendiliğinden büyür. Bahar aylarında yetişmeye başlayan bitki, haziranla eylül ayları arasında yeşil çiçeklerini açtığında tam olarak olgunlaşır.
Çiğ de tüketilebilir
Çiçeklerinin açtığı eylül ayında sertleştiği için ağustos ayına kadar toplanması gerekir. Taze yaprakları çiğ olarak tüketildiğinde vücuda kuvvet verir ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Taze yapraklarının suyu haricen kullanıldığında romatizma ağrılarına iyi gelir. Yapraklarından yapılan yemeğinin basura iyi geldiği düşünülür. Çayı, civanperçemi çayı gibi kanı temizler.
SARMASI DA YAPILIR
Kökü, gövdesi ve yaprakları yenilebilen labada sebze olarak tüketilir. Taze labada yaprakları, soğanla sotelenerek yumurtalı yemek yapılır. Domates gibi sebzelerle birlikte efelek olarak tanınan yemeğin yapımında kullanılır. Bunun yanında labada; gelincik, hindiba ve ebegümeci sebzeleriyle birlikte pişirilir. Hafif ekşi ve mayhoş bir tada sahip olan labadanın, pirinçli yemeği de yapılır ve üzerine yoğurt dökülerek servis edilir. Ekşi olmayan labada yaprakları ayrıca sarma yapımında kullanılır ve salatalara katılır. Labada kökleri ve yaprakları çay gibi de demlenebilir. Aynı zamanda haşlanan yapraklar, lapa gibi hazırlandığında ilaç olarak yaraların üzerine sürülür.
NASIL SAKLANIR?
Labadanın kökü sonbaharda sökülür ve temizlenir. Temizlendikten sonra kalın dilimler halinde kesilerek güneş alan bir yerde kurutulur. Yaprakları oldukça sulu olan labada bitkisini kurutmak çok zordur. Güneş almayan serin ve havadar bir ortamda kurutulan yaprakların nemli kalması kolayca küflenmesine sebep olur.
Tokluk hissi verir
Evelik otu olarak da bilinen labada otu, çok yıllık bir sebzedir. Kan temizleme ve mikroplardan arındırma konusunda şifalı olan bitki yalnızca bu sebepten dahi yüzlerce yıldır kullanılmaktadır. görünüm olarak ıspanağı andırsa da özel bakımla yetiştirilmesine gerek dahi kalmadan yetişebilen labada otu, yabani olduğu için kolay temin edilebilir. Çayı olarak da tüketilebilen bitki, mide sorunlarından gribe kadar pek çok probleme çözüm olabilmektedir. Yaprakları ve bilhassa kökleriyle ilaç yapımında kullanılan evelik otu, bu yönüyle tıp dünyasında değerlendirilmektedir. Yapraklarında demir ve fosfor bulunan bitkinin köklerinde ise nişasta ve antrakinon bulunur. İştah açıcı özelliğiyle bilinen labada, kilo vermek isteyen kişiler tarafından kullanılmamalıdır. Sabahları tüketildiğinde gün boyu acıkma hissini azaltır.
Gülşah Akkaş Yaman
