Dünya ve Türkiye'de 14 Eylül Günü Neler Yaşandı? Tarihte Bugün Neler Oldu?

Tarihte Bugün 14 Eylül

• 14 Eylül 1812: Fransa İmparatoru Napolyon, ordularının başında büyük bir yangının sürdüğü Moskova'ya girdi . Bu, Napolyon'un Rusya Seferi'nin en önemli aşamasıydı, ancak Moskova'nın savunmasız bırakılması ve yakılması Napolyon'u zor durumda bıraktı. Napolyon, Rus Çarı I. Aleksandr ile barış görüşmeleri yapmak istedi, ancak başarılı olamadı. Sonunda, Napolyon ordusuyla birlikte Moskova'dan geri çekilmek zorunda kaldı ve bu da büyük kayıplara yol açtı.
• 14 Eylül 1829: Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında Edirne Antlaşması imzalandı . Bu antlaşma, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonucuydu. Antlaşmaya göre, Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'ya Kafkasya'da bazı topraklar verdi, Yunanistan'ın bağımsızlığını tanıdı, Sırbistan ve Eflak-Buğdan'a özerklik verdi ve Rusya'ya savaş tazminatı ödedi.
• 14 Eylül 1867: Karl Marx'ın yazdığı Kapital'in ilk cildi yayımlandı . Bu kitap, Marx'ın kapitalizmin eleştirisini ve tarihsel materyalizm teorisini ortaya koyduğu en önemli eseriydi. Kitapta, Marx, emek-değer teorisi, artı-değer, sömürü, sınıf mücadelesi, komünist devrim gibi kavramları geliştirdi ve kapitalizmin çelişkilerini ve çöküşünü analiz etti.
• 14 Eylül 1901: ABD Başkanı William McKinley öldü ve yerine Başkan Yardımcısı Theodore Roosevelt geçti . McKinley, 6 Eylül 1901'de New York'ta fuar açarken, Polonyalı Leon Czolgosz tarafından yapılan suikast sonucunda vurulmuştu. McKinley'in ölümüyle birlikte ABD'nin 25. başkanlığı sona erdi ve Roosevelt ABD'nin 26. başkanı oldu. Roosevelt, ABD'nin dış politikasında daha aktif bir rol oynamasını savunan ve Panama Kanalı'nın inşasını gerçekleştiren bir liderdi.
• 14 Eylül 1919: Sivas'ta İrâde-i Milliye gazetesi yayınlanmaya başlandı. Bu gazete, Millî Mücadele döneminde Anadolu'daki direnişi destekleyen ve Sivas Kongresi'nde alınan kararları duyuran bir yayındı. Gazetenin sahibi ve başyazarı Mustafa Kemal Atatürk'tü. Gazete, Ankara'ya taşındıktan sonra Hakimiyet-i Milliye adını aldı ve Cumhuriyet gazetesinin öncüsü oldu.
• 14 Eylül 1922: İzmir'e bağlı Bergama ilçesi düşman işgalinden kurtuldu . Bergama, Yunan ordusu tarafından işgal edilmişti. Türk ordusu, Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nden sonra Yunan ordusunu takip ederek Bergama'yı kurtardı. Bergama'nın kurtuluşu, Türk Kurtuluş Savaşı'nın sona ermesine yaklaşıldığının bir işaretiydi.
• 14 Eylül 1923: Lozan Antlaşması uyarınca Edirne'ye bağlı Karaağaç Tren İstasyonu Yunanlardan teslim alındı. Karaağaç, Balkan Savaşları'ndan sonra Yunanistan'a bırakılmıştı. Lozan Antlaşması'nda, Osmanlı borçlarının ödenmesi karşılığında Karaağaç'ın Türkiye'ye iadesi kararlaştırıldı. Karaağaç, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduktan sonra elde ettiği ilk toprak parçası oldu.
• 14 Eylül 1930: Son Posta gazetesi sorumlu müdürü Selim Ragıp Bey (Emeç) tutuklandı. Selim Ragıp Bey, gazetesinde Cumhuriyet Halk Partisi'ni ve Atatürk'ü eleştiren yazılar yazmıştı. Bu yazılar, hükümet tarafından yıkıcı ve bölücü olarak değerlendirildi. Selim Ragıp Bey, yargılandığı davada 15 yıl hapse mahkûm edildi, ancak daha sonra affedildi.
• 14 Eylül 1933: Türkiye ile Yunanistan Dostluk Antlaşması imzaladı. Bu antlaşma, iki ülke arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlıkları çözmeyi amaçlıyordu. Antlaşmaya göre, iki ülke arasındaki sınır sorunu çözüldü, azınlıkların hakları korundu, ticaret ve kültür ilişkileri geliştirildi. Antlaşma, Türkiye ile Yunanistan arasında yeni bir dönemin başlangıcı oldu.
• 14 Eylül 1936: Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, ilkokullarda okutulacak "Alfabe" kitabını kabul etti. Alfabe'nin yazarları Murat Özgün ve İlhan Gökçe idi. Kitap, yeni Türk alfabesinin öğretimini kolaylaştırmak için hazırlandı. Kitapta, harfler, heceler, kelimeler ve cümleler basitten karmaşığa doğru sıralandı. Kitap, Türkiye'de okuma-yazma seferberliğinin bir parçası oldu.
• 14 Eylül 1944: Radyo istasyonlarının kurulması ve genişletilmesi yasası çıktı. Bu yasa, radyo yayınlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesi için önemli bir adımdı. Yasa, radyo istasyonlarının kuruluş şartlarını, yayın izinlerini, frekans dağılımını ve denetimini belirledi. Yasa ayrıca, radyo yayınlarının millî kültürü yansıtması ve kamu yararına hizmet etmesi gerektiğini vurguladı.
• 14 Eylül 1954: Fransa, Profesör Tevfik Remzi Kazancıgil'e Légion d'honneur nişanı verdi. Tevfik Remzi Kazancıgil, Türkiye'nin önde gelen tarihçilerinden biriydi. Fransa'da doktorasını yapmış ve Paris Üniversitesi'nde ders vermişti. Fransa Cumhurbaşkanı René Coty tarafından verilen nişan, Kazancıgil'in tarih alanındaki başarılarını takdir etmek için verildi.
• 14 Eylül 1957: Sovyetler Birliği, dünyanın ilk yapay uydusu Sputnik 1'i uzaya fırlattı. Bu olay, uzay çağının başlangıcı ve Soğuk Savaş'ta uzay yarışının başlaması olarak kabul edildi. Sputnik 1, Dünya'nın etrafında 96 dakikada bir tur atarak radyo sinyalleri gönderdi. Sputnik 1, 4 Ocak 1958'de atmosfere girerek yandı.
• 14 Eylül 1960: Irak, İran, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela OPEC'i kurdu. OPEC, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün kısaltmasıdır. OPEC, petrol fiyatlarını ve üretimini belirlemek için bir kartel oluşturdu. OPEC, petrol piyasasında büyük bir güç haline geldi ve küresel ekonomiyi etkiledi.
• 14 Eylül 1964: Türkiye ile Yunanistan arasında Kıbrıs sorunu nedeniyle diplomatik ilişkiler kesildi. Kıbrıs'ta yaşanan çatışmalar ve Yunanistan'ın adaya müdahale etmesi, Türkiye ile Yunanistan arasında krize yol açtı. Türkiye, Yunanistan'ın NATO üyeliğini askıya alınmasını istedi, ancak bu talep reddedildi. Bunun üzerine Türkiye, Yunanistan ile olan diplomatik ilişkilerini kesti.
• 14 Eylül 1973: İsveç'te yapılan referandumda nükleer enerjiye karşı çıkanlar çoğunlukta oldu . İsveç'te nükleer enerji kullanımı, çevre ve güvenlik kaygıları nedeniyle tartışmalı bir konuydu. Referandumda halka üç seçenek sunuldu: nükleer enerjiyi geliştirmek, nükleer enerjiyi sınırlamak veya nükleer enerjiyi durdurmak. Halkın %39'u nükleer enerjiyi durdurmayı seçti, %38'i nükleer enerjiyi sınırlamayı seçti ve %23'ü nükleer enerjiyi geliştirmeyi seçti.
• 14 Eylül 1982: Lübnan Cumhurbaşkanı Beşir Cemayel, Beyrut'ta bir bombalı saldırıda öldürüldü . Cemayel, Lübnan İç Savaşı'nda Hristiyan Falanjist milislerin lideriydi. Cemayel, İsrail'in desteğiyle Ağustos 1982'de cumhurbaşkanlığına seçilmişti. Cemayel'in ölümü, Lübnan'da siyasi istikrarsızlığı arttırdı ve Sabra ve Şatila katliamlarına yol açtı.
• 14 Eylül 1994: Türkiye ile Yunanistan arasında Kardak kayalıkları krizi yaşandı . Kardak kayalıkları, Ege Denizi'nde Türkiye ile Yunanistan arasında egemenlik iddiasında bulunulan iki küçük adacıktır. Kriz, Türk bandralı bir geminin kayalıklara çarpması sonucu başladı. Türk ve Yunan kurtarma ekipleri olay yerine geldi ve kayalıklarda bayrak dikme yarışına girdi. Kriz, iki ülke arasında askeri çatışmaya dönüşmek üzereyken, ABD'nin arabuluculuğuyla sona erdi.
• 14 Eylül 2001: ABD'de 11 Eylül saldırılarından sonra antraks salgını başladı . Antraks, hayvanlardan insanlara bulaşabilen ve ölümcül olabilen bir bakteriyel enfeksiyondur. ABD'de bazı medya kuruluşlarına ve siyasilere antraks içeren mektuplar gönderildi. Bu mektuplardan bulaşan antraks, 22 kişiyi hasta etti ve 5 kişinin ölümüne neden oldu. Antraks saldırılarının arkasında kimin olduğu tam olarak belirlenemedi.
• 14 Eylül 2008: ABD'de finansal kriz derinleşti . ABD'de konut piyasasının çökmesi ve kredi krizi nedeniyle, ülkenin en büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers iflas etti. Bu olay, küresel finansal sistemi sarsan ve dünyanın en büyük ekonomik krizlerinden birine yol açan bir dizi olayın başlangıcı oldu. ABD hükümeti, diğer finansal kuruluşları kurtarmak için trilyonlarca dolarlık bir paket açıkladı.
• 14 Eylül 2015: Türkiye'de HDP Genel Merkezi'ne bombalı saldırı düzenlendi . HDP, Türkiye'de Kürtlerin ve diğer azınlıkların haklarını savunan bir siyasi partidir. Saldırıda, HDP Genel Merkezi'nin önünde park halindeki bir araca yerleştirilen bomba patlatıldı. Saldırıda ölen ya da yaralanan olmadı, ancak binada büyük hasar meydana geldi. Saldırının sorumluluğunu kimse üstlenmedi.
• 14 Eylül 2020: İsrail ile Bahreyn arasında diplomatik ilişkiler kuruldu . İsrail ile Bahreyn arasında, ABD'nin arabuluculuğuyla bir barış anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kuruldu, ticaret ve seyahat kolaylaştırıldı ve güvenlik işbirliği arttırıldı. Anlaşma, İsrail ile Arap ülkeleri arasında normalleşme sürecinin bir parçası olarak görüldü.